اگر به مناطق جنگلي رفته باشيد و يا زندگي مي كنيد،حتما موهاي ضخیم،افتاده و خاکستری را دیده‌اید که از درختان بزرگ آویزان است.اين گیاه به عنوان خزه اسپانیایی شناخته می شود كه هیچ ارتباطی با خانواده خزه ها ندارد.چون اين نوع خزه گياه هوازي كه از رطوبت هوا تغذيه مي كند.
شايد بسياري از شما ندانيد خزه اسپانیایی چیست اما با هر بار ديدن اين گياه زيبا كنجكاو شده ايد در مورد آن بيشتر بدانيد؟ اينكه آیا این گیاه واقعا از اسپانیا وارد شده است؟ آیا این گیاه یک خزه است؟مي توان آن را پروش داد؟ قیمت خزه اسپانیایی در ایران چقدر است ؟ و بسياري از سوالات ديگر كه ممکن است از ذهنتان عبور كند.
امروز قصد داریم نگاهی عمیق به متداول ترین گیاه هوایی يا همان گیاه خزه اسپانیایی و همه چیز را در مورد نگهداری گیاه خزه اسپانیایی،تاریخچه،عادات رشد و كاربردهاي رايج آن بيندازيم.

گیاه خزه اسپانیایی چيست و آشنايي با آن

نام “خزه اسپانیایی“از “ریش اسپانیایی” نشات گرفته است.بومیان قبایل آمریکا آن را “itla-okla” می نامیدند که به معنای “موی درخت” است.علت نامگذاري آن به اسپانيايي به اين دليل بود كه برخی فکر می کردند اين خزه شبیه ریش بلند یکي از فاتحان كشور اسپانیا است،زیرا بسیار شبیه ریش میباشد،با گذشت زمان،ریش اسپانیایی به خزه اسپانیایی نام گرفت.
خزه های اسپانیایی با آویزان شدن از درختان و گیاهان زيبايي چشم نوازي دارند.خزه اسپانیایی علیرغم نامش خزه نیست بلکه صرفا یک گیاه آویز و بدون نیاز به خاک میباشد.

خزه هاي اسپانیایی،نوعي اپی فیت هستند.اپی‌فیت‌ها روی گیاهان دیگر رشد می‌کنند،اما برای مواد مغذی به آنها تکیه نمی‌کنند.بلكه مواد مغذی خود را از هوا و زباله هایی که روی گیاه جمع می شوند می گیرند و دارای فلس‌های نفوذپذیر هستند که رطوبت و مواد مغذی را جذب می‌کند.
خزه اسپانیایی محیط های مرطوب را ترجیح می دهد و مي توانند در مناطق خشک زنده بمانند.این گیاه همچنین می‌تواند تا زمانی که شرایط رطوبتی بهبود یابد به خواب رفته خزه اسپانیایی زيرا كه هیچ ریشه‌ای ندارد.خزه اسپانیایی بومی آمریکای شمالی است ودرختان بلوط و سرو بهترين میزبان براي رشد اين خزه هستند.به ویژه،پیچک های بلند آن در محیط های مرطوب و دمای تا حدودی گرم رشد می کنند.

شكل و نماي ظاهري گياه خزه اسپانيايي

نام(های) مشترک:خزه اسپانیایی، ریش پیرمرد، ریش اسپانیایی، موهای درخت، موهای کالی، موهای فرانسوی
نام علمی:Tillandsia usneoides
خانواده:Bromeliaceae
ارتفاع و گسترش:اين خزه می تواند به طول 20-25 متر برسد.
نورخورشيد:نور غیر مستقیم
آب:آبیاری منظم ترجیح داده می شود
خاک:به خاک نیاز ندارد
کود:به طور کلی نیازی به کود ندارد
آفات و بیماری ها:خزه اسپانيايي آفات پذير است اما توسط آفات یا پوسیدگی تغذیه نمی شود.

نحوه مراقبت و نگهداري گياه خزه اسپانیایی

• خزه اسپانیایی در نور غیرمستقیم رشد می کند،به همین دلیل رشد آن روی شاخه های درخت بسیار رایج است.بنابراين بايد آن را در مکانی قرار دهید که از نور معمولی بهره مند شود و نباید از ظهر تا اواخر بعد از ظهر تحت تأثیر نور خورشید قرار گیرد.در تابستان از قرار دادن اين خزه در معرض نور مستقیم خورشید بايد خودداری كنيد و در زمستان بايد زير نور لامپ های فلورسنت باشد،زيرا كه تغییر در شدت نور باعث تغییر رنگ برگ ها و سياه شدن آن می شود.
  خزه اسپانیایی در شرایط بسیار گرم و مرطوب بدون هیچ مشکلی زنده می ماند.دمای زیر 22 درجه فارنهایت به گیاه آسیب می رساند،بنابرين اگر در مناطق خارج از 7 تا 11 درجه زندگی می کنید می توانید خزه اسپانیایی را در داخل خانه پرورش دهید.
• خزه اسپانیایی بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری مانند مکزیک و آمریکای جنوبی است و معمولاً روی شاخه ها یا سنگ ها رشد می کند.اين خزه آب و هوای گرم را ترجیح می دهد و دمای ایده آل رشد آن بین 12 تا 30 درجه سانتیگراد و دمای مطلوب آن حدود 21 سانتیگراد مي باشد. برخی از گونه های آن دمای کمتر از 0 درجه را نیز تحمل می کنند.
  خزه اسپانیایی به محیطی با تهویه مناسب و هوای تازه نیاز دارد و بايد آن را در جایی قرار دهید که ظرف 4 تا 6 ساعت پس از مه‌پاشی یا آبیاری برگ های آن خشک شود.
• خزه اسپانیایی نباید برای مدت طولانی خیس بماند،بنابرين زمانی که گیاه کاملاً خشک شود مي توان آن را آبیاری كرد.براي آبياري در داخل خانه،به صورت قطره چكاني آبياري كنيد و تا زمانی که گياه کاملا خشک نشده به آن آب ندهید.
  در صورت امکان برای آبیاری از آب مقطر یا آب باران استفاده کنید زيرا كه کلر بیش از حد مشکل بزرگی برای این گیاه است و ممكنه آن را از بین ببرد.
  خزه اسپانیایی در عرض 20 تا 30 دقیقه پس از آبیاری خشک می شود بنابراین از آبیاری زیاد آن خودداری کنید آب زیاد می تواند باعث پوسیدگی شود.
  رطوبت را با آبپاشی  یا مه پاشی با آب تامین کنید مراقب باشید در محلول مه پاشی آب بین برگ ها جمع نشود وگرنه برگ ها پوسیده می شوند. بهتر است بعد از آبیاری گیاه را به آرامی تکان دهید تا آب روی آن انباشته نشود.
• خزه اسپانیایی نیازی به خاک ندارد بلکه ترجیح می دهد روی درختان دیگر رشد کند و به جریان هوای خوب نیاز دارد.درختان بزرگ مانند بلوط و سرو به خزه اسپانیایی فضای بیشتری برای رشد می دهند چون سایه ایجاد می کنند که این برای خزه اسپانیایی عالی است.
  برگ های خزه اسپانیایی با لایه ای از سلول های مخصوص جذب آب پوشیده شده اند که می توانند رطوبت و مواد مغذی را از هوا یا گرد و غبار جذب کنند. بنابراین،بیشتر گونه هاي اين خزه نیازی به خاک ندارند و می توان به عنوان تزئین روی دیوارها، مبلمان و سنگ استفاده کرد.
• بلافاصله پس از خرید گیاه از کود استفاده نکنید بلکه اجازه دهید با محیط اطراف سازگار شود. از کود در فواصل بین بهار و تابستان یا پاییز و زمستان استفاده کنید.در غيراينصورت،باعث مرگ خزه های اسپانیایی می شوند.همچنين برای کود دادن از کود بسیار رقیق شده ارکیده یا بروملیاد استفاده کنید.
• هرس به موقع برگ های مرده یا قسمت های آلوده خزه نه تنها ظاهر زيباي آن را تضمین می کند بلکه از لانه سازی و جویدن گیاه توسط مورچه ها و سایر حشرات جلوگیری می کند.

مسائل،مشكلات آفات و بیماری های خزه اسپانیایی

عنکبوتی به نام Pelegrina Tilundsia Kaston بزرگترين آفت در خزه های اسپانیایی است كه البته برای انسان بی ضرر است.سایر آفاتی که در خزه های اسپانیایی وجود دارند کنه عنکبوتی ،برخی از گونه های پروانه  مي باشند، در خانه می‌توانید با استفاده از اسپری‌های حشره‌کش آفات خزه‌های اسپانیایی را از بين برد.
هنگامی که خزه اسپانیایی روی زمین بیفتد،قورباغه ها در آن خانه می سازند و پرندگان از آن به عنوان لانه سازی استفاده می کنند،بنابراین اگر دسته ای از خزه را در خارج از خانه رشد می دهید، باید از آن در برابر لانه سازي پرندگان محافظت کنید.علاوه براين،برخی از گونه های پرندگان نیز از خزه اسپانیایی برای پناهگاه روزانه استفاده می کنند و مکان پرورش حیوانات کوچک و حشرات نيز مي باشد.
يكي از مشكلات خزه اسپانیایی در حين مراقبت از آن رخ می دهد،مثلا گياه ممکنه کم آبیاری یا آبیاری بیش از حد را تجربه کند كه منجر به قهوه ای شدن نوک های برگ هاي آن مي شود كه در اين صورت بايد آب یا رطوبت بیشتری برای گیاه خزه اسپانیایی فراهم کنید.
معکوس آن نیز امکان پذیر است. گیاهان خزه اسپانیایی باید بین دو آبیاری کاملاً خشک شوند.بنابراین،اگر شاخ و برگ قهوه ای شده باشد،بايد آبیاری را کاهش دهید و برای جلوگیری از پوسیدگی،بايد آب اضافی را تکان دهید.

نحوه پرورش و مراقبت از گياه خزه اسپانیایی

كشت: خزه اسپانیایی را می توان در خانه کشت کرد.رشد گیاهاني چون خزه در خانه به دلیل رطوبت و گرمای مورد نیاز آنها دشوار است.دمای ایده آل آنها حدود 70 درجه است. آنها تا 22 درجه زنده می مانند،اما به حداقل 300 روز بدون سرما و يخ زدگي در سال نیاز دارند.خزه اسپانیایی،رشد نسبتا کندی دارند و به احتمال زیاد گل نمی دهند. مه پاشی گیاهان یک بار در هفته رطوبت کافی برای آنها را فراهم کند.

دانه ها: کشت بذر خزه اسپانيايي فرآیندی کند است که نیاز به صبر زیادی دارد و اغلب ممکنه ماه ها طول بکشد تا یک سانتی متر رشد کند.
بنابراين بايد بذرهای خزه اسپانیایی را در بستری با زهکشی خوب بکارید و آنها را در یک طاقچه آفتابگیر قرار دهید تا بتوانند رشد کنند رطوبت به جوانه زدن دانه ها کمک می کند اما زمانی که جوانه زدند،رطوبت بیش از حد باعث پوسیدگی جوانه ها می شود و بايد مراقب اين موارد نيز باشيد.

سمی بودن: خزه اسپانيايي را بايد از حیوانات خانگی و کودکان دور نگه دارید،در غیر این صورت ممكنه گیاه آسیب ببینند.

مكان پرورش خزه در خانه: رطوبت بالا برای خزه اسپانیایی مفید است و از قهوه ای شدن برگ ها جلوگیری می کند اگر رطوبت به اندازه کافی بالا باشد، گیاه هرگز نیازی به آبیاری نخواهد داشت حمام یا آشپزخانه به مرطوب نگه داشتن گیاه کمک می کند.

چطور مي توانیم خزه اسپانیایی را تكثير دهیم؟

گياه خزه اسپانیایی،در صورت مساعد بودن شرایط، گیاهچه ها یا شاخه های خود را رشد می دهند.تنها کاری که باید انجام دهید اینكه شاخه های کناری را از ساقه اصلی کوتاه کنید و آنها را به عنوان گیاهان جداگانه تکثیر دهید.
پرورش خزه اسپانیایی از بذر امکان پذیر است اما انجام این کار بسیار دشوار است.شما بايد غلاف های بذر را از گیاه جدا کرده و در سینی روی پوست درخت یا چیزی شبیه آن قرار دهید و هر روز به آرامی آنها را آبياري کنید.
سپس یک درپوش روی آن قرار دهید تا رطوبت در آن قفل شود و جعبه را در جایی روشن و گرم قرار دهید در صورتی که دانه ها خشک نشوند، برگ های کوچک خزه اسپانیایی رشد می کند.
خزه اسپانیایی به دو طریق تولید مثل و تكثير می کند،يكي از طریق بذر و دیگری با قلم گیری از آن.
خزه اسپانیایی از طریق گرده افشاني به مکان های جدید پخش می شود.ساختار دانه ها به گونه ای است که به راحتی توسط باد در پوست درختان فرود می آیند.
همچنین، بخش‌هایی از خزه‌های اسپانیایی در حال رشد توسط باد یا پرندگان به درخت جدید منتقل می‌شوند. پس از رسیدن گیاه به درخت تکثیر رویشی ادامه پيدا مي كند. خزه اسپانیایی انگلی نیست و به همین دلیل مستقیماً به درختان آسیب نمی رساند. خزه اسپانیایی می تواند مقادیر قابل توجهی آب را در خود نگه دارد و در صورت خیس شدن بسیار سنگین می شود.كه البته اين مورد می تواند منجر به آسیب و شکستگی اندام شود.

كاربرد تجاري خزه اسپانيايي

در دهه 1930 از خزه اسپانیایی در عایق کاری،مالچ،مواد بسته بندی و پر کردن تشک صندلي ها استفاده می شد.تا سال 1970 بود که الیاف مصنوعی تجاری از این گیاه جالب ساخته شد.اين خزه ارزش غذایی ندارد،بنابراین به عنوان علوفه دام استفاده نمی شود.همچنین به دلیل ظاهر منحصربفردش در چیدمان گل های خشک شده یا به عنوان بخشی از پروژه های صنایع دستی كاربرد دارد.